Badania nad zwiększeniem odporności żyta na sporysz i na fuzariozę kłosów przez poznanie interakcji pasożyt - żywiciel - środowisko z wykorzystaniem genetycznych źródeł odporności na Claviceps purpurea i grzyby rodzaju Fusarium

Celem prowadzonych prac była ocena porażenia 90 genotypów żyta w trzech miejscowościach przez grzyby rodzaju Fusarium w warunkach naturalnej infekcji oraz wyniku sztucznej inokulacji. W ramach tego samego doświadczenia prowadzono ocenę występowania sporyszu (C. purpurea), również w warunkach naturalnej i sztucznej inokulacji. Przeprowadzono ocenę porażenia żyta w doświadczeniu z ochroną fungicydową i biologiczną z wykorzystaniem gatunków rodzaju Trichoderma. Ziarniaki 90 genotypów żyta zebrane z doświadczeń polowych pochodzących z trzech lokalizacji (Choryń, Smolice, Wiatrowo) oceniano pod względem zasiedlenia przez grzyby rodzaju Fusarium. Stwierdzono najwięcej porażonych ziarniaków- 2,96 % w kombinacji ze sztucznym zakażeniem, najczęściej izolowano gatunek F. graminearum, ten przy pomocy którego dokonywano zakażenia. W wyniku naturalnego porażenia ziarniaków żyta przez Fusarium stwierdzono porównywalne porażenie przez wszystkie gatunki, średnio dla wszystkich genotypów poniżej 0,8%. Porażenie poszczególnych genotypów różniło się znacznie, najsilniej porażone przez F. graminearum (powyżej 10% ziarniaków) były genotypy: HRSM 216-4R, WM 41R, DL 12, LS 267N/13, WM 57R, HRSM 232-3R. W zebranym plonie ziarna stwierdzono sporadyczne występowanie sklerocjów grzyba C. purpurea. Jego występowanie bardzo silnie zależało od miejscowości. Największą ilość sklerocjów stwierdzono w Wiatrowie - 2,01 mg sklerocjów w 1 kg ziarniaków, nieco mniejszą w Smolicach 0,63 mg w 1 kg, a najniższą w Choryni 0,09 mg w 1 kg ziarniaków. Do genotypów najsilniej porażonych (powyżej 3 mg w 1 kg ziarna) należy zaliczyć: WM60R, WM62R, HRSM236-3R, LS218N/13, HRSM223-3R, LS172N/10, LS221N/13. Natomiast nieporażone były: DC42, DL12, NS135N/4, NS58N/08. Opryskiwanie kwitnących kłosów żyta fungicydem oraz zawiesiną zarodników grzyba Trichoderma nie zapobiegło wystąpieniu sporyszu. Największe porażenie wystąpiło w kontroli i wynosiło 2,6 mg sklerocjów w 1 kg ziarna. Najniższe było w kombinacji, w której opryskiwano kłosy żyta preparatem Adexar Plus w dawce 1,5 l/ha 7 dni po rozpoczęciu kwitnienia najwcześniejszej odmiany, przy czym nie różniło się istotnie statystycznie od porażenia w kombinacjach z dwukrotnym opryskiwaniem fungicydem czy opryskiwaniem zawiesiną zarodników Trichoderma. W doświadczeniu poletkowym na skutek dokonanych, w okresie kwitnienia żyta zakażeń odpowiednimi izolatami grzybów rodzaju Fusarium, zebrano ziarniaki porażone tymi gatunkami. Porażenie, w zależności od zastosowanego gatunku i izolatu grzyba wynosiło od 5,5 do 29,1% w kombinacjach bez opryskiwania mieszaniną zarodników Trichoderma (dwa dni po zakażaniu Fusarium sp.) oraz od 3,1 do 23,9% w kombinacjach gdzie dokonano opryskiwania mieszaniną zarodników tych grzybów. Zabieg opryskiwania Trichoderma pozwolił uzyskać średnio redukcję porażenia ziarniaków wynoszącą 31,2% dla F. avenaceum, 29,1% dla F. culmorum, 26,6% dla F. graminearum i 32,1% dla F. poae.