Strategia przeciwdziałania uodparnianiu się chwastów na herbicydy jako istotny czynnik zapewnienia zrównoważonego rozwoju agroekosystemu.

Troska o zachowanie bioróżnorodności jest strategicznym wyzwaniem w zrównoważonym rozwoju rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Ta bioróżnorodność może być ograniczana przez obecność na polach biotypów chwastów odpornych na działanie herbicydów, gdyż wywierają one silny wpływ na skład gatunkowy flory segetalnej. Jednym z najważniejszych problemów współczesnej ochrony roślin przed zachwaszczeniem jest właśnie zjawisko odporności chwastów na stosowane do ich zwalczania środki chemiczne. Celem projektu zatytułowanego „Strategia przeciwdziałania uodparnianiu się chwastów na herbicydy jako istotny czynnik zapewnienia zrównoważonego rozwoju agroekosystemu” było opracowanie i przygotowanie do wdrożenia holistycznej strategii mającej na celu zmniejszenie ryzyka rozprzestrzeniania się biotypów chwastów odpornych na herbicydy oraz sposobów ich zwalczania. Przedmiotem badań były 4 gatunki chwastów występujących głównie w uprawie zbóż, a mianowicie: miotła zbożowa, wyczyniec polny, mak polny, chaber bławatek. Występowanie biotypów tych chwastów odpornych na herbicydy zostało już potwierdzone w Polsce, ale skala tego zjawiska nie była znana, a także strategia przeciwdziałania odporności w warunkach polskiego rolnictwa nie była całościowo opracowana i upowszechniona. Faza badawcza projektu obejmowała 5 pakietów roboczych: 1) identyfikacja miejsc występowania biotypów chwastów odpornych na herbicydy, 2) analizy molekularne chwastów odpornych na inhibitory ALS i ACCase, 3) biologiczna charakterystyka biotypów odpornych z uwzględnieniem cech umożliwiających ich przeżywalność w agroekosystemie, 4) analiza ekonomiczna strat powodowanych przez biotypy odporne, 5) opracowanie strategii zmniejszającej ryzyko rozprzestrzeniania się biotypów odpornych. Ponadto w fazie wdrożeniowej projektu zaplanowano działania umożliwiające wdrożenie wyników badań do praktyki rolniczej, a w szczególności upowszechnianie wiedzy, a także opracowanie dokumentacji technicznej internetowego systemu wspomagania decyzji w zakresie zarządzania odpornością (ResiHerb) oraz koncepcji zorganizowania laboratorium diagnostycznego (Centrum Kompetencji) w zakresie odporności chwastów na herbicydy. Część badawcza projektu obejmowała innowacyjne badania podstawowe, a mianowicie opracowanie metodyki wykrywania mutacji w genomie chabra bławatka powodującej odporność na inhibitory ALS oraz zastosowanie herbicydowych cieczy jonowych jako nowych środków w zwalczaniu biotypów odpornych na herbicydy. W wyniku realizacji projektu uzyskano następujące rezultaty: określenie aktualnego stanu występowania zjawiska odporności u 4 ważnych gospodarczo gatunków chwastów w Polsce, poznanie najważniejszych cech biologicznych biotypów odpornych na herbicydy w kontekście ich przeżywalności i rozprzestrzeniania w agroekosystemach, opracowanie analizy ekonomicznej strat powodowanych przez biotypy chwastów odpornych, opracowanie holistycznej strategii antyodpornościowej i jej upowszechnienie wśród rolników i doradców, przygotowanie dokumentacji umożliwiającej opracowanie internetowego systemu doradczego w zakresie zarządzania odpornością chwastów na herbicydy, przygotowanie projektu koncepcyjnego dla laboratorium diagnostycznego (Centrum Kompetencji) w zakresie odporności chwastów na herbicydy. Wdrożenie wyników badań projektu do praktyki rolniczej miało na celu wzrost konkurencyjności gospodarstw, na terenie których występują chwasty odporne na herbicydy oraz do zmniejszenia zanieczyszczenia środowiska środkami chemicznymi, co sprzyja zachowaniu bioróżnorodności agroekosytemów. Projekt realizowany był przez konsorcjum składające się z 10 jednostek naukowych, 3 firm prywatnych oraz Centrum Doradztwa Rolniczego. Realizacja projektu przyczyniła się do rozwoju współpracy pomiędzy jednostkami naukowymi z różnych rejonów Polski i do wzmocnienia potencjału badawczego poszczególnych jednostek naukowych.