Badania nad zwiększeniem odporności żyta na sporysz i fuzariozę kłosów przez poznanie interakcji pasożyt-żywiciel-środowisko z wykorzystaniem źródeł odporności na Claviceps purpurea i grzyby rodzaju Fusarium

Celem prowadzonych prac była ocena porażenia 90 genotypów żyta w trzech miejscowościach przez grzyby rodzaju Fusarium w warunkach naturalnej infekcji oraz wyniku sztucznej inokulacji. Przeprowadzono ocenę porażenia żyta w doświadczeniu z ochroną fungicydową i biologiczną z wykorzystaniem gatunków rodzaju Trichoderma. Nie stwierdzono statystycznie istotnych różnic w porażeniu ziarniaków między kombinacjami z naturalną (2,4%) i sztuczną infekcją (2,2%). Najczęściej izolowanym gatunkiem w obu kombinacjach było F. culmorum (1,1% - naturalna infekcja, 0,9% - sztuczna infekcja). Porażenie ziarniaków żyta przez F. poae, którym dokonywano sztucznej infekcji, wynosiło w obu kombinacjach 0,6%. Porażenie genotypów w 2018 roku było słabe. Najsilniej porażone przez gatunki rodzaju Fusarium (≥ 3%) były genotypy: WTD 20/15, DC 99 i HRSM 235-4R . Genotypy HRSM 235-4R oraz szk 13/14 były najsilniej zasiedlone (powyżej 1%) przez F. poae, gatunek którym dokonywano sztucznej infekcji. Dwa genotypy: LS 115N/15 i WM 52R należały do najmniej zasiedlanych przez grzyby Fusarium spp. (odpowiednio 0,5 i 0,6%). W zebranym plonie ziarna stwierdzono bardzo sporadyczne występowanie sklerocjów grzyba C. purpurea. Jego występowanie zależało od miejscowości. Największą ilość sklerocjów stwierdzono w Smolicach – 0,43 mg sklerocjów w 1 kg ziarniaków. W Wiatrowie było to 0,01 mg w 1 kg, a najniższą w Choryni 0,00 mg w 1 kg ziarniaków (incydentalna w dwóch z 90 genotypów). W kombinacji ze sztuczna infekcją C. purpurea stwierdzono istotnie statystycznie większe występowanie sklerocjów, które wynosiło 0,28 mg w 1 kg, w porównaniu do kontroli – 0,18 mg w 1 kg. W tym roku spośród badanych genotypów najwięcej sklerocjów (≥ 0,66 mg w 1 kg ziarna) stwierdzono u: HRSM 233-4R, HRSM-251-4R, RPD 492, Antonińskie, HRSM 220-4R, HRSM-228-4R. W przypadku dwóch genotypów: WM 52R i WTD 27/15 nie stwierdzono występowania sklerocji sporyszu. Występowanie sporyszu w zależności od sposobu ochrony w trzech miejscowościach zależało od miejscowości. Średnio dla kombinacji najwięcej stwierdzono w Smolicach - 0,9 mg sklerocjów w 1kg. W Wiatrowie i Choryni znacząco mniej (0,2 i 0,1 mg w 1 kg) W przypadku Smolic i Choryni opryskiwanie kwitnących kłosów żyta fungicydem oraz zawiesiną zarodników grzyba Trichoderma nie zapobiegło wystąpieniu sporyszu. Natomiast w przypadku Wiatrowa w kombinacji 3 (opryskiwanie Adexar Plus 7 dni po pierwszym terminie, dawka 1,5 l/ha) oraz w kombinacji 4 (opryskiwanie Adexar Plus w 1 i 2 terminie, dawka 2 *1,5 l/ha) nie stwierdzono sporyszu. W doświadczeniu poletkowym na skutek dokonanych, w okresie kwitnienia żyta zakażeń odpowiednimi izolatami grzybów rodzaju Fusarium, zebrano ziarniaki porażone tymi gatunkami. W zależności od zastosowanego gatunku i izolatu grzyba porażenie ziarniaków żyta wynosiło od 0,00 do 12,94% w kombinacjach bez opryskiwania zarodnikami Trichoderma spp. oraz od 0,00 do 8,00% w kombinacjach gdzie wykonano zabieg opryskiwania zawiesiną zarodników Trichoderma spp. W kombinacjach, gdzie dokonywano zakażeń, grzybami rodzaju Fusarium, w zależności od zastosowanego izolatu wyniki te wynosiły dla: F. avenaceum - 10,97%, F. culmorum - 8,97 i 9,90%, F. graminearum - 12,94 i 11,91%, F. poae -10,97 i 9,90%. Porażenie ziarniaków żyta przez gatunki Fusarium, którymi zakażano rośliny w okresie kwitnienia było wyższe niż porażenie pozostałymi gatunkami należącymi do tego rodzaju. W kombinacjach opryskiwanych dodatkowo zawiesiną zarodników grzybów rodzaju Trichoderma porażenie ziarniaków przez Fusarium spp. było niższe niż bez opryskiwania Zabieg ten pozwolił zredukować porażenia ziarniaków przez grzyby rodzaju Fusarium. Porażenie ziarniaków wynosiło w kombinacjach z F. avenaceum od 0,00 do 4,95%, F. culmorum od 1,25 do 4,95%, F. graminearum od 0,00 do 4,00%, F. poae od 0,63 do 8%.