Technical potential of companies in the forest services sector in the Regional Directorates of the State Forests in Piła

Poziom zaplecza technicznego przedsiębiorstw, określany m.in. liczbą i rodzajem środków tech− nicznych, świadczy o pozycji rozwojowej firmy. Jego ocena może pozwolić określić kierunek rozwoju mechanizacji w leśnictwie. Celem pracy była próba oceny potencjału technicznego przedsiębiorstw świadczących usługi w zakresie gospodarki leśnej na obszarze administrowanym przez Regionalną Dyrekcję Lasów Państwowych w Pile. Badania przeprowadzono wśród 47 właścicieli. Dokonując wyboru firm, przyjęto metodę doboru nielosowego – dobór przypadkowy. Podczas pracy badawczej zastosowano metodę sondażu diagnostycznego z wykorzystaniem techniki wywiadu bezpośredniego i narzędzia w postaci kwestionariusza wywiadu. Opracowano kwestionariusz zawierający 15 pytań: dotyczących formy prawnej przedsiębiorstwa, aktywności na rynku usług leśnych, wieku, płci i wykształcenia właściciela, związku właściciela z sektorem leśnym, liczby zatrudnianych osób, posiadanych środków technicznych (wraz ze wskazaniem rodzaju, liczby, modelu, roku produkcji, roku nabycia, liczby przepracowanych motogodzin, awaryjności i serwisowania), a także rodzaju, formy i miejsca aktualnie świadczonych usług oraz stopnia wykorzystania podwykonawców. Badania prowadzono w 2021 r. Najliczniejsze grupy środków technicznych poddano analizie statystycznej, wykorzystując w tym celu wybrane pozycyjne parametry opisowe. Dokonano analizy struktury firm ze względu na liczbę środków technicznych, środków technicznych ze względu na wiek oraz w przypadku środków używanych ze względu na wiek w momencie ich nabycia. Analizując potencjał techniczny przedsiębiorstw, stwierdzono, że najliczniejszą grupę maszyn stanowiły pilarki spalinowe, a drugą kosy spali− nowe. Na kolejnych miejscach znalazły się ciągniki rolnicze, przyczepy do zrywki, forwardery, pługi leśne i harwestery (tab. 1). Zdecydowanie mniej licznie reprezentowane były pługi rolnicze, rozdrabniacze, sadzarki, samochody wywozowe i skidery. Pojedynczo pojawiały się kosiarki, rębarki, opryskiwacze, wciągarki czy karczowniki (tab. 4). Ze względu na wiek większość analizo− wanych grup maszyn charakteryzowała silna dyspersja (tab. 2). Była ona również charakterystyczna dla maszyn nabytych jako używane (tab. 3). Stwierdzono, że przeciętne wyposażenie firmy leśnej stanowiło 11 pilarek spalinowych, 4 kosy spalinowe, 3 ciągniki rolnicze, 1 forwarder i 1 harwester. Zakłady usług leśnych pracujące na większych obszarach były lepiej wyposażone pod względem ilościowym i jakościowym (kryterium wieku). Na przeciętne wyposażenie tych firm składało się 15 pilarek, 7 kos, 5 ciągników rolniczych, 2 forwardery i 2 harwestery. Z kolei zaplecze techniczne podmiotów będących podwykonawcami było znacznie uboższe niż głównych wykonawców. Przedsiębiorstwa te dysponowały jedynie pilarkami i kosami spalinowymi (przeciętnie odpowiednio 6 i 2) oraz 1 ciągnikiem rolniczym. Spośród firm podwykonawczych tylko 1 podmiot miał 1 maszynę typu forwarder. Żadna firma nie posiadała harwestera. W dalszym ciągu, mimo upływu lat, podstawowymi środkami technicznymi w gospodarce leśnej pozostają pilarka, kosa i ciągnik rolniczy, charakteryzujące się znacznym stopniem zużycia. Największy zakres zmienności wieku, przy średniej wynoszącej 20 lat, stwierdzono dla grupy ciągników rolniczych. Średni wiek pozostałych maszyn pracujących na obszarze RDLP w Pile w 2021 r. to w przypadku pilarek 3 lata, kos spalinowych 4 lata, a forwarderów i harwesterów 10 lat. Firmy działające na rynku ponad 20 lat miały 2 razy więcej środków technicznych w porównaniu do firm młodszych. Średni wiek maszyn w tej grupie firm, z wyjątkiem pilarek, był wyższy od średniego wieku 702 Katarzyna Szewczyk, Hanna Trafarska wszystkich analizowanych maszyn: o rok w przypadku forwarderów i kos oraz o 2 lata w przypadku harwesterów i ciągników rolniczych. Średni wiek pilarek pozostawał niezmienny. W przypadku firm świadczących usługi na obszarze co najmniej 2 dyrekcji średni wiek środków technicznych w odniesieniu do średniego wieku wszystkich analizowanych maszyn był niższy: w przypadku pilarek, kos spalinowych i forwarderów o rok, a w przypadku ciągników rolniczych o 7 lat. Dla harwesterów średni wiek pozostawał niezmienny. Specjalistyczny sprzęt oraz kompleksowość świadczonych usług ułatwiają start i wpływają na status podmiotu w postępowaniach przetargowych, zwłaszcza w przypadku dużych pakietów. Wzrost mechanizacji w leśnictwie wymaga publicznego wsparcia inwestycji. Brak możliwości inwestycyjnych w środki techniczne może skutkować spadkiem aktywności firm na rynku usług leśnych