Changes in groundwater levels in the Wielkopolski National Park
Zmiany stanów wody gruntowej na terenie Wielkopolskiego Parku Narodowego
Type
Journal article
Language
English
Date issued
2024
Author
Faculty
Wydział Inżynierii Środowiska i Inżynierii Mechanicznej
PBN discipline
environmental engineering, mining and energy
metadata.label.dc.pbn.affiliation.socio-economic-geography-and-spatial-management
Journal
Sylwan
ISSN
0039-7660
Volume
168
Number
3
Pages from-to
184-197
Abstract (PL)
Na stan lasów wpływa szereg czynników środowiskowych, z których jednym z najbardziej istotnych jest dostępność wody. Wpływ na lasy mają zarówno krótko−, jak i długookresowe zmiany stanów wody gruntowej związane z cyklicznymi zmianami wynikającymi ze zmienności warunków meteorologicznych. Drzewa lasów strefy umiarkowanej uważane są za szczególnie wrażliwe na wysychanie gleby, ponieważ są przystosowane do charakteryzującego miniony klimat zrównoważonego
wilgotnościowo środowiska, z zapewnioną zazwyczaj dostępnością wody i brakiem sezonowych susz. Zachodzące zmiany wpływają nie tylko na stan roślinności, ale także na warunki rozwoju fauny. Stopniowe obniżanie się lustra wody gruntowej prowadzi do zaniku niewielkich śródleśnych zbiorników wodnych stanowiących miejsca rozmnażania się i bytowania wielu gatunków płazów. Celem pracy było poznanie zmian stanów wody gruntowej na terenie Wielkopolskiego Parku
Narodowego obserwowanych w latach 2015−2022 i określenie trendów zmian, jako jednego z czynników wpływających na środowisko naturalne. W pracy wykorzystano dane pomiarowe głębokości wody gruntowej udostępnione przez Wielkopolski Park Narodowy. Pomiary wykonywane były codziennie w 17 studzienkach rozmieszczonych na terenie całego WPN (ryc. 1), w okresie od listopada 2015 r. do października 2022 r. Zmienność danych meteorologicznych opisano z wykorzystaniem pomiarów miesięcznych sum opadów atmosferycznych i średnich temperatur powietrza prowadzonych na stacji IMGW Poznań−Ławica. Do opisu topografii terenu wykorzystano numeryczny model terenu o rozdzielczości 5 m, stworzony z danych LiDAR udostępnionych przez WPN (ryc. 1). Wyznaczone powierzchnie obszarów zasilania miejsc pomiaru stanów wody wynosiły od 0,3 do 5,7 ha, a ich średnie spadki terenu od 1,6 do 25,9% (tab. 1; ryc. 3). Na terenie WPN przeważającym typem siedliskowym jest las świeży, następnie las mieszany świeży i bór mieszany świeży (ryc. 4). Pokrywa glebowa zbudowana jest głównie z piasków słabogliniastych i piasków luźnych. Miejsca pomiaru głębokości poziomu wody gruntowej położone są
w zróżnicowanych ze względu na rzeźbę terenu lokalizacjach (tab. 1). Średnia głębokość lustra wody gruntowej wynosi od 0,89 m dla miejsca P15 do 17,92 m dla miejsca P8 (tab. 2). Równocześnie głębokość lustra wody w miejscu P8 charakteryzuje się najmniejszą zmiennością (tab. 2; ryc. 5). Uzyskane wyniki badań wskazują na istnienie w okresie badań trendu obniżania się lustra wody gruntowej we wszystkich analizowanych miejscach (ryc. 2). Obliczona wartość estymatora Sena odpowiada średniemu obniżaniu się lustra wody gruntowej w analizowanych lokalizacjach od 2,9 cm do 21,6 cm w ciągu roku (tab. 4). Wiązać to można z obserwowanymi równocześnie trendami obniżania się rocznych sum opadów i jednoczesnym wzrostem średnich temperatur powietrza (ryc. 1). W analizowanym okresie zaobserwowano silną korelację stanów wody gruntowej w prawie wszystkich miejscach pomiaru stanów wody, z wyjątkiem miejsca nr 8 (tab. 3). Wynika to głównie z głębokiego, w porównaniu do pozostałych, położenia lustra wody w tej lokalizacji. Należy zauważyć, że z uwagi na stosunkowo krótki okres obserwacji stanów wody konieczna jest kontynuacja badań, która pozwoli określić, jak obserwowane zmiany warunków
wodnych będą wpływać na stan chronionych obszarów Wielkopolskiego Parku Narodowego.
wilgotnościowo środowiska, z zapewnioną zazwyczaj dostępnością wody i brakiem sezonowych susz. Zachodzące zmiany wpływają nie tylko na stan roślinności, ale także na warunki rozwoju fauny. Stopniowe obniżanie się lustra wody gruntowej prowadzi do zaniku niewielkich śródleśnych zbiorników wodnych stanowiących miejsca rozmnażania się i bytowania wielu gatunków płazów. Celem pracy było poznanie zmian stanów wody gruntowej na terenie Wielkopolskiego Parku
Narodowego obserwowanych w latach 2015−2022 i określenie trendów zmian, jako jednego z czynników wpływających na środowisko naturalne. W pracy wykorzystano dane pomiarowe głębokości wody gruntowej udostępnione przez Wielkopolski Park Narodowy. Pomiary wykonywane były codziennie w 17 studzienkach rozmieszczonych na terenie całego WPN (ryc. 1), w okresie od listopada 2015 r. do października 2022 r. Zmienność danych meteorologicznych opisano z wykorzystaniem pomiarów miesięcznych sum opadów atmosferycznych i średnich temperatur powietrza prowadzonych na stacji IMGW Poznań−Ławica. Do opisu topografii terenu wykorzystano numeryczny model terenu o rozdzielczości 5 m, stworzony z danych LiDAR udostępnionych przez WPN (ryc. 1). Wyznaczone powierzchnie obszarów zasilania miejsc pomiaru stanów wody wynosiły od 0,3 do 5,7 ha, a ich średnie spadki terenu od 1,6 do 25,9% (tab. 1; ryc. 3). Na terenie WPN przeważającym typem siedliskowym jest las świeży, następnie las mieszany świeży i bór mieszany świeży (ryc. 4). Pokrywa glebowa zbudowana jest głównie z piasków słabogliniastych i piasków luźnych. Miejsca pomiaru głębokości poziomu wody gruntowej położone są
w zróżnicowanych ze względu na rzeźbę terenu lokalizacjach (tab. 1). Średnia głębokość lustra wody gruntowej wynosi od 0,89 m dla miejsca P15 do 17,92 m dla miejsca P8 (tab. 2). Równocześnie głębokość lustra wody w miejscu P8 charakteryzuje się najmniejszą zmiennością (tab. 2; ryc. 5). Uzyskane wyniki badań wskazują na istnienie w okresie badań trendu obniżania się lustra wody gruntowej we wszystkich analizowanych miejscach (ryc. 2). Obliczona wartość estymatora Sena odpowiada średniemu obniżaniu się lustra wody gruntowej w analizowanych lokalizacjach od 2,9 cm do 21,6 cm w ciągu roku (tab. 4). Wiązać to można z obserwowanymi równocześnie trendami obniżania się rocznych sum opadów i jednoczesnym wzrostem średnich temperatur powietrza (ryc. 1). W analizowanym okresie zaobserwowano silną korelację stanów wody gruntowej w prawie wszystkich miejscach pomiaru stanów wody, z wyjątkiem miejsca nr 8 (tab. 3). Wynika to głównie z głębokiego, w porównaniu do pozostałych, położenia lustra wody w tej lokalizacji. Należy zauważyć, że z uwagi na stosunkowo krótki okres obserwacji stanów wody konieczna jest kontynuacja badań, która pozwoli określić, jak obserwowane zmiany warunków
wodnych będą wpływać na stan chronionych obszarów Wielkopolskiego Parku Narodowego.
Abstract (EN)
Groundwater levels are subject to cyclical changes associated with variations in meteorological conditions. Groundwater levels were measured between 2015 and 2022, at 17 sites placed through−out the Wielkopolski National Park (WPN). Using a numerical terrain model with a resolution of 5 m, topographic catchments were determined for each of the sites where the levels were measured. The topsoil cover is mainly composed of loose sands and weak loamy sands. Forest habitat types are dominated by mixed fresh forest and fresh forest. The average depths of the groundwater table for each site ranged from 0.89 m to 17.92 m below the land surface. The analyses carried out showed a gradual lowering of the groundwater table at all the analyzed sites. The average annual decline in groundwater levels, as determined by Sen’s estimator, ranged from 3.0 cm to 21.9 cm.
License
CC-BY - Attribution
Open access date
May 10, 2024