The influence of some morphological characteristics of pine logs on the results of calculating their volume by different methods

Rozwój budownictwa i meblarstwa oraz wielu innych gałęzi przemysłu opartych na surowcu drzewnym generuje zwiększony popyt na drewno, co wiąże się z koniecznością jego racjonalnego wykorzystania i potrzebą zwiększania wydajności pozyskania i przerobu surowca drzewnego. Duże zakłady przetwórstwa, w tym tartaki, inwestują w nowe linie technologiczne i stawiają na skomputeryzowanie procesów pomiaru poszczególnych parametrów drewna oraz kolejnych etapów jego przerobu. Te czynniki gwarantują zwiększoną wydajność, a także dużo lepszą jakość otrzymanego produktu. Niebagatelną rolę w branży drzewnej odgrywa drewno kłodowane, którego znaczenie zwiększa się wyraźnie i systematycznie. Kluczową kwestią przy okazji tego zagadnienia jest obliczanie miąższości kłód. Poza tradycyjnymi i nieco archaicznymi już metodami pomiaru miąższości, opartymi na wzorach empirycznych, tablicach miąższości drewna czy sposobie ksylometrycznym, warto zwrócić uwagę na nowoczesne metody pomiarowe, które są dużo mniej pracochłonne i czasochłonne, a tym samym bardziej wydajne. Ma to szczególne znaczenie w związku ze stale rozwijającym się maszynowym pozyskaniem surowca drzewnego. Praca miała na celu ustalenie, czy na różnice w miąższości pomiędzy pomiarem wykonanym ręcznie a pomiarem elektronicznym mogą mieć wpływ cechy morfologiczne drewna (wady drewna). Różnice powstające pomiędzy miąższością obliczoną metodami tradycyjnymi a pomiarem elektronicznym mogą wynikać z różnych aspektów, m.in. z występowania wad drewna, takich jak nadmierne guzy czy krzywizny. Pojawiające się permanentnie różnice w miąższości drewna pomierzonej w sposób ręczny przez pracowników administracji Lasów Państwowych w odniesieniu do pomiarów wykonanych w nowoczesnych zakładach drzewnych przez urządzenia elektroniczne zrodziły zamysł powstania niniejszej pracy. Badaniom poddano drewno sosnowe kłodowane pochodzące z terenu 4 nadleśnictw należących do 3 regionalnych dyrekcji lasów państwowych (tab. 1). Pomiary odbywały się w terenie (za pomocą średnicomierza i taśmy mierniczej), a następnie w tartaku (przy wykorzystaniu specjalistycznych urządzeń pomiarowych). Do porównania przyjęto również pomiar tej samej partii drewna wykonany przez pracowników Służby Leśnej tradycyjnymi metodami, tj. z wykorzystaniem średnicomierza i taśmy mierniczej. Ogółem dokonano pomiaru 253 kłód sosnowych. W pracy analizowano wpływ wad drewna na potencjalne różnice powstające między miąższościami. Stwierdzono, że wybrane wady drewna (guzy, krzywizny, spłaszczenie) nie mają statystycznie istotnego wpływu na różnice pomiędzy miąższością obliczaną metodami tradycyjnymi a miąższością obliczoną elektronicznie (ryc. 1; tab. 3). Stwierdzono również, że wybór średnic (maksymalne, minimalne lub średnie) i długości (nominalnej i rzeczywistej) ma znaczenie w przypadku obliczania zbieżystości. Wykazano, że zbieżystość na poziomie 0,7 cm/m, czyli taka, jaką stosowano we wzorach przyjętych do obliczeń realizowanych przez służbę leśną, była zbyt niska (tab. 2). Wydaje się, że pomiar laserowy, coraz częściej stosowany w tartakach, jest najdokładniejszą metodą pomiaru miąższości surowca drzewnego.