Filters
Holocene lake sediments as the parent material of soil
Osady jeziorne jako specyficzne utwory powstające w słodkowodnych zbiornikach wodnych stosunkowo rzadko stanowią skałę macierzystą gleb. W warunkach naturalnych, po akumulacji osadów jeziornych następuje najczęściej faza torfotwórcza, wobec czego powstają gleby torfowe głęboko podścielone osadami jeziornymi. Na obszarze Polski, jak również w strefie młodoglacjalnej innych krajów Europy, miały jednak miejsce intensywne prace melioracyjne polegające na osuszaniu płytkich zbiorników wodnych, które w niektórych przypadkach doprowadziły do odsłonięcia osadów jeziornych i powstania z nich specyficznych gleb. Wraz z rozwojem i kolejnymi edycjami Systematyki gleb Polski zaistniała więc potrzeba opracowania szczegółowych kryteriów jakościowych oraz ilościowych dla tych osadów rozpatrywanych jako skała macierzysta gleb. Kryteria te mają na celu przede wszystkim dokonanie logicznego podziału tych materiałów w kontekście ich pozycji w obrębie Systematyki gleb Polski jako glebowych materiałów diagnostycznych oraz umożliwienie właściwej identyfikacji tych osadów w terenie. Celem niniejszej pracy jest prezentacja wybranych systemów klasyfikacji osadów jeziornych (m.in. opracowania von Posta, Troels-Smith’a, Okruszki, Markowskiego), ze szczególnym naciskiem na stosowaną terminologię, w relacji do podziału tych utworów zaproponowanych przez polskich badaczy oraz do rozwiązania zastosowanego w ramach obecnie obowiązującej Systematyki gleb Polski (2019). Ponadto omówiono genezę osadów jeziornych oraz czynniki antropogeniczne, które doprowadziły do ich odsłonięcia. W dalszej części pracy przedyskutowane zostało zagadnienie terenowej identyfikacji omawianych osadów oraz wybrane właściwości osadów jeziornych i powstających z nich gleb.
Topography affects the natural forest recovery on inland dunes in Central Europe
Topography, by spatially altering site conditions, affects ecological processes, e.g. natural forest recovery. Until now the early dynamics of naturally encroaching trees on inland dunes with regard to topography has not been sufficiently studied in detail, and became the aim of our study. To achieve this aim, in 2011 we established a 14.87 ha long-term research site located in the Toruń artillery ground (N Poland), in one of the biggest inland dune fields of Central Europe. We surveyed twice (2011 and 2021) trees occurring in the site, and investigated their characteristics (GPS coordinates, height, diameter, age, annual stem increment, slenderness) regarding 5 topographical variants: north- (N), east- (E), west- (W), and south-facing (S) slopes, as well as intra-dune depressions (D). We found that within the investigated 10 years timespan the number of trees increased almost fourfold (from 560 to 2016). The natural encroaching of trees was the most advanced in north-facing slopes (88 ± 17 and 352 ± 89 trees ha-1 in 2011 and 2021, respectively). In turn, in sunny exposures and in intra-dune depressions the process was the least advanced (in 2021: 64 ± 21 and 25 ± 15 trees ha-1, respectively), which could be primarily linked to unfavourable moisture conditions occurring on south-facing slopes, and strong competitive effect of tall grasses on young trees regarding the depressions. By showing the rate and topographically controlled spatial pattern of trees encroachment, our study can be useful e.g. for practising managers when reforestation of inland dunes by natural means is planned.
Influence of reclamation and slope aspect on the selected properties of constructosols developed on a reclaimed landfill in Czmoń. Part I: Basic physical and chemical soil properties
Dynamiczny rozwój cywilizacyjny i wzrost ilości odpadów komunalnych w Polsce wymusiły konieczność efektywnego zarządzania składowiskami odpadów oraz ich rekultywacji. W artykule przeanalizowano wpływ wystawy stoków, położenia na stoku i czasu jaki upłynął od zakończenia rekultywacji na wybrane właściwości fizykochemiczne powierzchniowych poziomów glebowych na zrekultywowanym składowisku w miejscowości Czmoń, w województwie wielkopolskim. Badania obejmowały analizy gleby w warstwach powierzchniowej (0–10 cm) i podpowierzchniowej (10–20 cm) w różnych częściach składowiska. Oznaczono między innymi uziarnienie, odczyn, zawartość węgla organicznego (TOC) i węglanu wapnia (CaCO₃) oraz pojemność sorpcyjną gleby (CEC). Na podstawie analizy statystycznej uzyskanych wyników, stwierdzono, że wymienione czynniki wpłynęły na zróżnicowanie właściwości gleby w zależności od wieku składowiska i orientacji stoków. Zgodnie z oczekiwaniami uziarnienie badanych gleb był związane bezpośrednio z działaniami rekultywacyjnymi. Gleby w obrębie nowej części składowiska charakteryzowały się wyższymi wartościami pH, CEC i zawartością CaCO₃. Gleby w obrębie starszej części składowiska cechowały się szerszym stosunkiem C/N. Stwierdzono także zależność pomiędzy ekspozycją badanych stoków (N - S), a wybranymi właściwościami gleb. Badania te podkreślają znaczenie dobrze zaprojektowanych działań rekultywacyjnych, które pozwalają na spełnienie funkcji biologicznej gleby utworzonej na tego typu składowiskach oraz ograniczenie negatywnego wpływu na środowisko. Badania te stanowią istotny wkład w rozwój wiedzy na temat długoterminowych efektów rekultywacji składowisk odpadów.