Holocene lake sediments as the parent material of soil

Osady jeziorne jako specyficzne utwory powstające w słodkowodnych zbiornikach wodnych stosunkowo rzadko stanowią skałę macierzystą gleb. W warunkach naturalnych, po akumulacji osadów jeziornych następuje najczęściej faza torfotwórcza, wobec czego powstają gleby torfowe głęboko podścielone osadami jeziornymi. Na obszarze Polski, jak również w strefie młodoglacjalnej innych krajów Europy, miały jednak miejsce intensywne prace melioracyjne polegające na osuszaniu płytkich zbiorników wodnych, które w niektórych przypadkach doprowadziły do odsłonięcia osadów jeziornych i powstania z nich specyficznych gleb. Wraz z rozwojem i kolejnymi edycjami Systematyki gleb Polski zaistniała więc potrzeba opracowania szczegółowych kryteriów jakościowych oraz ilościowych dla tych osadów rozpatrywanych jako skała macierzysta gleb. Kryteria te mają na celu przede wszystkim dokonanie logicznego podziału tych materiałów w kontekście ich pozycji w obrębie Systematyki gleb Polski jako glebowych materiałów diagnostycznych oraz umożliwienie właściwej identyfikacji tych osadów w terenie. Celem niniejszej pracy jest prezentacja wybranych systemów klasyfikacji osadów jeziornych (m.in. opracowania von Posta, TroelsSmith’a, Okruszki, Markowskiego), ze szczególnym naciskiem na stosowaną terminologię, w relacji do podziału tych utworów zaproponowanych przez polskich badaczy oraz do rozwiązania zastosowanego w ramach obecnie obowiązującej Systematyki gleb Polski (2019). Ponadto omówiono genezę osadów jeziornych oraz czynniki antropogeniczne, które doprowadziły do ich odsłonięcia. W dalszej części pracy przedyskutowane zostało zagadnienie terenowej identyfikacji omawianych osadów oraz wybrane właściwości osadów jeziornych i powstających z nich gleb.